Διαδικτυακό κίνημα πολιτών - Η συνέχεια

Η καλή συν-ιστολόγος Μαριαλένα, σχολιάζοντας τα προηγούμενα δύο posts μου (βλ. εδώ και εδώ) για το διαδικτυακό κίνημα πολιτών που ενδυναμώνεται καθημερινά, πρόσθεσε δύο ακόμα καρπούς αυτού του κινήματος: «την ενημέρωση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες στη χώρα μας, ως ένα παράδειγμα ευαισθητοποίησης του συνόλου των χρηστών e-mail και ιστολόγων, όπως και για τις υιοθεσίες και τον νόμο-πλαίσιο που τις διέπει στη χώρα μας».

Εγώ είχα ήδη αναφέρει τα μαζικά ηλεκτρονικά μηνύματα για 24ωρη λειτουργία του μετρό κάθε Παρασκευή και Σάββατο και για μποϊκοτάζ στη βενζίνη πριν από μερικές ημέρες σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αισχροκέρδια στα καύσιμα. Επίσης, είχα σταθεί ενδεικτικά στη μαζική ηλεκτρονική «διαδήλωση» με σύνθημα «Απαξίωση: Φτάνει πια!», και στην εκστρατεία για την υπόθεση blogme.gr.

Άλλος ένας δραστήριος συν-ιστολόγος, ο Χαρτοπόντικας, σχολιάζοντας τα posts μου -αυτή τη φορά μέσα από το δικό του blog- πρόσθεσε τους «Πειρατές της παραλιακής» από τη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι έχουν ξεκινήσει μεγάλη κινητοποίηση κατά της υποθαλάσσιας αρτηρίας. Μάλιστα, μια σειρά εκδηλώσεων που έχουν προγραμματίσει ξεκινά απόψε (βλ. το ιστολόγιό τους).

Τα σχόλια αυτά μου έδωσαν την ιδέα να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε μια λίστα με τα έως τώρα δείγματα διαδικτυακού ακτιβισμού. Όσοι συμφωνούν, δεν έχουν παρά να με ενημερώσουν για όσα έχουν πέσει στην αντίληψή τους, στέλνοντας ένα comment στο blog αυτό ή ένα e-mail στη διεύθυνση entheto AT gmail.com.

Ίσως να μπορούσε να γίνει και θέμα στην εφημερίδα. Τι λέτε;

Διαδικτυακό κίνημα πολιτών ή η δύναμη του e-mail (1)

Τον τελευταίο καιρό στο ελληνόφωνο Διαδίκτυο, και ιδιαίτερα στην μπλογκόσφαιρα, κάτι κινείται για τα καλά! Πρωτοβουλίες μεμονωμένων χρηστών και ιστολόγων με ευαισθησίες για κοινωνικά και πολιτικά θέματα, διαδίδονται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή blogs και διαμορφώνουν μια αξιοπρόσεκτη δυναμική.

Στην αρχή ήταν τα ηλεκτρονικά μηνύματα για τη λειτουργία του μετρό της Αθήνας όλο το 24ωρο κάθε Παρασκευή και Σάββατο, τα οποία «ταξίδεψαν» σε χιλιάδες θυρίδες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και κατέκλυσαν τη διεύθυνση e-mail της «Αττικό Μετρό Εταιρία Λειτουργίας». Ακολούθησαν τα μηνύματα-κάλεσμα για μποϊκοτάζ στη βενζίνη την Τετάρτη 14 Μαρτίου, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την κερδοσκοπία στα καύσιμα.

Η πρωτοτυπία και η ευρεία διάδοσή τους με εντυπωσίασαν τόσο, που ασχολήθηκα και με τα δύο σε ειδικά δημοσιεύματα στον «Ελεύθερο Τύπο» στις 4 και 13 Μαρτίου 2007 αντίστοιχα (βλ. επόμενο post), ενώ η πρώτη περίπτωση παρουσιάστηκε και από τη συνάδελφο Ναυσικά Καραγιαννίδη στην «Ελευθεροτυπία» στις 17 Μαρτίου 2007.

Το διαδικτυακό κίνημα πολιτών κορυφώθηκε με την πρόσφατη μαζική ηλεκτρονική «διαδήλωση», η οποία έχει κεντρικό σύνθημα «Απαξίωση: Φτάνει Πια!» και αγκαλιάστηκε από πολλούς σημαντικούς Έλληνες ιστολόγους. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στον δικτυακό τόπο που δημιουργήθηκε για την πρωτοβουλία αυτή, «κοινή αφετηρία ήταν η αγανάκτησή μας με την απαξίωση του πολίτη από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης». Αυτός είναι και ο λόγος που στα ειδικά banners που φιλοτεχνήθηκαν φιγουράρει το πρόσωπο του υπουργού Δημόσιας Τάξης Βύρωνα Πολύδωρα.

Με μια πιο προσεκτική αναζήτηση, θα βρει κανείς πολλά ακόμα ανάλογα εγχειρήματα που έτυχαν μικρότερης ή μεγαλύτερης αποδοχής από την εγχώρια διαδικτυακή κοινότητα.

Ανεξάρτητα από το αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με τις προαναφερθείσες πρωτοβουλίες και τις όποιες ανάλογες, κατά τη γνώμη μου το γεγονός ότι αναπτύσσονται αυτό καθαυτό είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό για τρεις λόγους:

1. Είναι δείγμα της αυξανόμενης αξιοποίησης των νέων μέσων από σκεπτόμενους πολίτες, οι οποίοι χρησιμοποιούν το Internet δημιουργικά, καθώς γνωρίζουν τη δύναμή του και πιστεύουν στις δυνατότητές του.
2. Διαψεύδει όσους υποστηρίζουν πως στην εποχή της «τηλε-δημοκρατίας», των «εκλογών του καναπέ» και των λοιπών συναφών συμπτωμάτων παθογένειας του κοινωνικού γίγνεσθαι οι πολίτες είναι απλοί θεατές των εξελίξεων, χωρίς λόγο για τα πράγματα.
3. Έρχεται να υπογραμμίσει ότι η συζήτηση και ο προβληματισμός για κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα δεν έχουν χαθεί.

Όλα τα παραπάνω αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη αξία, αν λάβουμε υπόψη ότι χρήστες του Διαδικτύου και bloggers είναι κατά κύριο λόγο νέοι άνθρωποι, τους οποίους το ευρέως διαδεδομένο στερεότυπο τους θέλει «απολιτίκ» και «αδιάφορους για οτιδήποτε άλλο πέρα την πάρτη τους».

Είμαι σίγουρος ότι σύντομα θα δούμε ακόμα πιο ενδιαφέρουσα συνέχεια (εξάλλου, υπήρξε και παρελθόν, όπως για παράδειγμα τα banners υποστήριξης στον δημιουργό του blogme.gr Αντώνη Τσιπρόπουλο, του οποίου η περιπέτεια παίρνει πλέον και επισήμως τη δικαστική οδό τον Ιούνιο -βλ. εδώ).

Διαδικτυακό κίνημα πολιτών ή η δύναμη του e-mail (2)

Όπως ανέφερα στο παραπάνω post, οι διαδικτυακές πρωτοβουλίες για 24ωρη λειτουργία του μετρό κάθε Παρασκευή και Σάββατο και για μποϊκοτάζ στα πρατήρια βενζίνης σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την κερδοσκοπία στα καύσιμα κέντρισαν το ενδιαφέρον μου και αποφάσισα να ασχοληθώ δημοσιογραφικά και με τις δύο.

Ακολουθούν τα σχετικά ρεπορτάζ μου που δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος»:


Βομβαρδίζεται η ηλεκτρονική διεύθυνση της «Αττικό Μετρό»
ΑΜΕΤΡΗΤΑ E-MAILS ΓΙΑ 24ΩΡΟ ΜΕΤΡΟ
Καθολικό το αίτημα για ολονύχτια λειτουργία κάθε Παρασκευή και Σάββατο

«Βομβαρδισμό» από χιλιάδες e-mails πολιτών, οι οποίοι ζητούν να λειτουργεί το μετρό της Αθήνας όλη τη νύχτα κάθε Παρασκευή και Σάββατο, δέχεται το τελευταίο δεκαήμερο η ηλεκτρονική διεύθυνση της «Αττικό Μετρό – Εταιρία Λειτουργίας» (ΑΜΕΛ).

Η πρωτοβουλία κάποιου πολίτη να ανακινήσει το ζήτημα και να προωθήσει το μήνυμα στη θυρίδα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της ΑΜΕΛ αλλά και σε φίλους εξαπλώθηκε με εντυπωσιακή ταχύτητα, καθώς πέρασε από τον ένα παραλήπτη στον άλλο και πήρε τη μορφή αλυσίδας (chain letter). Το e-mail καλεί όποιον λάβει το μήνυμα να ακολουθήσει την ίδια τακτική, δηλαδή να το προωθήσει στην ΑΜΕΛ και σε γνωστούς του. Χαρακτηριστικά αναφέρει: «Αν θες και εσύ να μένει το μετρό ανοιχτό (να περνάει έστω και ανά μία ώρα) καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας κάθε Παρασκευή και Σάββατο, στείλε αυτό το mail στο info@ametro.gr και σε όλους σου τους γνωστούς!!!». Και συνεχίζει επιχειρηματολογώντας: «Για να απαλλαγούμε: από τον εκνευρισμό της κίνησης, το άγχος της στάθμευσης όταν πηγαίνουμε, τον περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ, τον κίνδυνο αυτοκινητιστικού ατυχήματος όταν γυρνάμε από την έξοδό μας».

«Καθημερινά λαμβάνουμε εκατοντάδες τέτοια μηνύματα», ανέφεραν στον «Τ.τ.Κ.» πηγές της ΑΜΕΛ, οι οποίες παράλληλα εξήγησαν γιατί είναι δύσκολο να ικανοποιηθεί το αίτημα των διαδικτυακών επιστολογράφων: «Αυτή τη στιγμή το μετρό λειτουργεί από τις 5.00 το πρωί έως τα μεσάνυχτα. Στο διάστημα που παραμένει κλειστό, γίνονται εργασίες συντήρησης και καθαρισμού των σηράγγων, των γραμμών, των βαγονιών και των σταθμών. Το σημαντικότερο είναι ο καθαρισμός των σηράγγων με ειδικά μηχανήματα. Από τα ρεύματα αέρα που δημιουργούνται όταν διέρχονται οι συρμοί, τρίχες από τους επιβάτες και χνούδια από τα ρούχα τους μαζεύονται σε σημεία των σηράγγων και αποτελούν πιθανές εστίες πυρκαγιάς αν δεν απομακρυνθούν. Μοιάζει απίστευτο, αλλά είναι αληθινό. Τα ειδικά αυτά μηχανήματα πλένουν τις σήραγγες και συγκεντρώνουν κιλά από τρίχες και χνούδια. Αν για δύο ημέρες την εβδομάδα σταματήσεις τη διαδικασία αυτή και τις υπόλοιπες εργασίες καθαρισμού, θα επιβαρυνθείς τις υπόλοιπες ημέρες».

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, «η λειτουργία του μετρό καθ’ όλο το 24ωρο δύο φορές εβδομαδιαίως θα σήμαινε, όπως είναι φυσικό, αυξημένο κόστος, το οποίο είτε θα έπρεπε να το απορροφήσει η ΑΜΕΛ είτε θα έπρεπε να μετακυληθεί στο επιβατικό κοινό. Αξίζει να γίνει αυτό για να εξυπηρετηθούν λίγες εκατοντάδες άτομα; Διότι η εμπειρία των Ολυμπιακών Αγώνων μάς έδειξε ότι μόλις 150-200 επιβάτες χρησιμοποιούσαν το μετρό εκείνη την περίοδο, βάσει των ακυρώσεων εισιτηρίων που είχαμε. Αν οι νυχτερινοί επιβάτες ήταν τόσο λίγοι στη διάρκεια των Αγώνων, πόσο δε μάλλον τώρα. Επιπλέον, με το υφιστάμενο δίκτυο, η μόνη περιοχή νυχτερινής διασκέδασης που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει το μετρό είναι του Ψυρρή. Αν έφτανε ως την Κηφισίας ή την παραλιακή, θα υπήρχε ένας λόγος να επεκταθεί το ωράριο».

(Δημοσιεύθηκε στον «Τύπο της Κυριακής» στις 4 Μαρτίου 2007. Ο τίτλος δεν είναι δικός μου, αλλά του συντάκτη ύλης που επιμελήθηκε το κείμενο)

* * *

Πρόσκληση για μποϊκοτάζ αύριο
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ «ΚΙΝΗΜΑ» ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΚΡΙΒΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ
Εκατοντάδες χρήστες προτρέπουν μέσω e-mail τους πολίτες να αντισταθούν στην κερδοσκοπία με τη βενζίνη

Κάλεσμα για μποϊκοτάζ στα πρατήρια βενζίνης αύριο –ένα 24ωρο πριν από την Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή–, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αύξηση των τιμών των καυσίμων το τελευταίο δεκαήμερο, απευθύνουν μέσω Διαδικτύου εκατοντάδες πολίτες.

Εδώ και λίγες ημέρες ένα e-mail με τίτλο «Φτάνει πια με την κερδοσκοπία στη βενζίνη» διακινείται ταχύτατα από τον ένα παραλήπτη στον άλλον και έχει δημιουργήσει ένα ηλεκτρονικό κίνημα πολιτών που καλεί όλους τους Ελληνες να μη γεμίσουν αύριο τα ρεζερβουάρ των αυτοκινήτων τους και να προτιμήσουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή το ποδήλατο για τις μετακινήσεις τους.

Σύμφωνα με το μήνυμα, οι τιμές των καυσίμων αυξήθηκαν κατά 10 λεπτά το λίτρο στη χώρα μας, ενώ οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου μειώθηκαν και παραμένουν χαμηλές. Ο συντάκτης του αποδίδει την κατάσταση αυτή στο ότι «μειώθηκαν κατά 30-40% τα έσοδα των πρατηρίων από την πώληση πετρελαίου θέρμανσης λόγω της καλοκαιρίας» και προσθέτει: «Η κυβέρνηση προσανατολίζεται να επαναφέρει το θέμα των ταμειακών μηχανών στα πρατήρια, για να μπορεί να ελέγχει τους τζίρους τους. Όλα αυτά όμως δεν αρέσουν στο καρτέλ των καυσίμων. Δεν θέλουν να μειωθούν τα έσοδα τους ούτε δραχμή και αποφασίζουν να αλλάξουν προς τα πάνω τις τιμές τους».

Οι βενζινοπώλες απαντούν ότι οι τιμές διαμορφώνονται από τα διυλιστήρια και τις εταιρίες χονδρικής και όχι από τα πρατήρια. «Δεν είναι δυνατόν 8.000 πρατηριούχοι σε όλη τη χώρα να συνεννοηθούμε για να διατηρήσουμε ψηλά τις τιμές. Εμένα με βρίσκει σύμφωνο το να υπάρξει αντίδραση γύρω από την αγορά των πετρελαιοειδών, γιατί υπάρχουν στοιχεία κακής λειτουργίας του ανταγωνισμού που πρέπει να ερευνήσει η αρμόδια Επιτροπή, αλλά τα περί καρτέλ πρατηριούχων είναι φανταστικά», σχολιάζει ο κ. Δ. Μακρυβέλιος, μέλος του Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Βενζινοπωλών Ελλάδας. Ανάλογη άποψη εκφράζει και ο πρόεδρος του ΙΝΚΑ κ. Κ. Τσέκερης: «Οι τιμές είναι θέμα διυλιστηρίων και εταιριών, όχι των πρατηριούχων».

Είναι η δεύτερη φορά μέσα σε ένα μήνα που πολίτες επιχειρούν να προωθήσουν ένα αίτημά τους μέσω αλυσίδας ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (chain letter). Είχε προηγηθεί στα μέσα Φεβρουαρίου η μαζική αποστολή e-mail τα οποία ζητούσαν να λειτουργεί το μετρό της Αθήνας ολόκληρο το 24ωρο κάθε Παρασκευή και Σάββατο.

Εν τω μεταξύ, νέα αύξηση στις τιμές των καυσίμων, για έκτη συνεχόμενη εβδομάδα, προκύπτει από τις τιμοληψίες του υπουργείου Ανάπτυξης, ενώ διεθνώς οι τιμές έπεσαν κάτω από τα 59 δολάρια.

Η μέση τιμή της αμόλυβδης ανέβηκε άλλα δύο λεπτά την τελευταία εβδομάδα και διαμορφώνεται στα 96,4 λεπτά. Σωρευτικά τον τελευταίο ενάμιση μήνα η βενζίνη αυξήθηκε κατά 8,1 λεπτά το λίτρο. Σε δεκαπέντε νομούς της χώρας η μέση τιμή υπερβαίνει το ένα ευρώ και φθάνει, στη Θεσπρωτία, μέχρι 1,054 ευρώ.

Το ντίζελ θέρμανσης ακρίβυνε επίσης και διαμορφώνεται στα 55,2 λεπτά (για μικρές παραγγελίες, κάτω από 1.000 λίτρα) από 54,9, και στην Αττική στα 54,9 από 54,6.

(Δημοσιεύθηκε στον «Ελεύθερο Τύπο» στις 13 Μαρτίου 2007. Ο τίτλος δεν είναι δικός μου, αλλά του συντάκτη ύλης που επιμελήθηκε το κείμενο)

Τελικά το blogging είναι δημοσιογραφία;

Τα ιστολόγια δεν υπακούουν σε ένα ενιαίο είδος γραφής. Ως προσωπικές δημιουργίες (ή σπανιότερα δημιουργίες μικρών ομάδων που τις δένουν κοινά χαρακτηριστικά), άλλοτε αγγίζουν τα όρια του μυθιστορήματος και άλλοτε είναι «στεγνά», κοντά στα πρότυπα του ρεπορτάζ. Το ίδιο μπλογκ μπορεί να φιλοξενεί κείμενα και των δύο κατηγοριών, αφού πολλοί μπλόγκερ αρέσκονται να πηδάνε από το ένα χωράφι στο άλλο και να εναλλάσσουν το «καπέλο» του συγγραφέα με αυτό του δημοσιογράφου.

Μπορούν, όμως, να θεωρηθούν δημοσιογράφοι όταν μεταφέρουν ειδήσεις τις οποίες πληροφορήθηκαν άμεσα ή έμμεσα; Πολλοί ιστολόγοι σπεύδουν να διευκρινίσουν ότι δεν νιώθουν ρεπόρτερ. Η τελευταία έρευνα του «Pew Internet & American Life Project» τον περασμένο Ιούλιο σε αντιπροσωπευτικό δείγμα μπλόγκερ από όλη την Αμερική έδειξε ότι το 65% των ερωτηθέντων δεν θεωρεί το blogging δημοσιογραφία, έναντι 34% που το θεωρεί.

Ένα από τα βασικά επιχειρήματα που προβάλλουν πολλοί για να υποστηρίξουν ότι blogging και δημοσιογραφία δεν συναντιούνται απαραίτητα, είναι ότι όσοι γράφουν στα ιστολόγια δεν διασταυρώνουν τις πληροφορίες τους και δεν ακολουθούν πάντα τους κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Άραγε είναι όντως έτσι; Στην ίδια έρευνα του Pew Project το 56% των μπλόγκερ υποστήριξε ότι δαπανά επιπλέον χρόνο για να διασταυρώσει τις πληροφορίες που θέλει να συμπεριλάβει στα online άρθρα του. Μπορεί, όμως, κανείς να είναι σίγουρος γι’ αυτό από τη στιγμή που το 84% των ερωτηθέντων θεωρεί το «ιστολογείν» χόμπι;
Όποιες αμφιβολίες και ενστάσεις κι αν έχει κανείς, το σίγουρο είναι ότι οι γραφιάδες της μπλογκόσφαιρας και μπορούν να λειτουργήσουν σαν δημοσιογράφοι, καταγράφοντας ειδήσεις που δεν θα περνούσαν το φίλτρο των «παραδοσιακών» μέσων και θα χάνονταν, και πολλές φορές το κάνουν. Ο Νταν Γκίλμορ, συγγραφέας του βιβλίου «Εμείς είμαστε το μέσο» (κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Οξύ»), παραθέτει περιπτώσεις πληροφοριών οι οποίες είχαν καταπνιγεί από τα παραδοσιακά media και μέσα από τα μπλογκ κατάφεραν να ανατρέψουν πολιτικές και οικονομικές ισορροπίες. Και παρατηρεί ότι οι «λαϊκοί δημοσιογράφοι», με τα laptops, τα κινητά τηλέφωνα, τις ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές τους, «μετατρέπουν τη δημοσιογραφία από διάλεξη σε διάλογο».

Οι ειδήσεις των μπλογκ δεν περιορίζονται απαραίτητα στον στενό περίγυρο των ιστολόγων. Άλλωστε, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που μπλόγκερ υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες σημαντικών γεγονότων, τα οποία κατέγραψαν και «ανέβασαν» στο Ιντερνετ, τροφοδοτώντας εν συνεχεία τον Τύπο και την τηλεόραση. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι οι καταστροφές που προκάλεσε το τσουνάμι πριν από δύο χρόνια στην Ινδονησία. Σημαντική παράμετρος είναι και η μετα-δημοσιογραφική δραστηριότητα των ιστολογίων, δηλαδή τα σχόλια που κάνουν για όσα μεταδίδουν ο Τύπος, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση. Η αξία αυτής της λειτουργίας αναδεικνύεται ιδιαίτερα όταν μπλογκ διορθώνουν τα παραδοσιακά μέσα –ή ακόμα και ξεσκεπάζουν ανακριβείς ειδήσεις:

• Το μπλογκ του Τσαρλς Τζόνσον αποκάλυψε και απέδειξε ότι τα έγγραφα τα οποία είχε παρουσιάσει ο δημοσιογράφος Νταν Ράδερ στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CBS σχετικά με τη στρατιωτική θητεία του Προέδρου Μπους, ήταν πλαστά.
• Το μπλογκ της Εύης Αναστασοπούλου εντόπισε και κατέγραψε την γκάφα του CNN, το οποίο βιάστηκε, πριν τελειώσει ο αγώνας Γαλλίας-Ελλάδας στο Euro του 2004, να γράψει ότι η Ελλάδα έχασε.

Η «δημοσιογραφία των πολιτών» ή «λαϊκή δημοσιογραφία» είναι εδώ και με άλλες μορφές, όπως των Indymedia και του OhmyNews, ενός νοτιοκορεατικού ειδησεογραφικού site που φιλοξενεί ειδήσεις στα κορεατικά και τα αγγλικά, γραμμένες από απλούς πολίτες και όχι δημοσιογράφους. Στα επτά χρόνια της λειτουργίας του, οι 40 δημοσιογράφοι που το στελεχώνουν έγραψαν μόλις το 20% των ειδήσεων. Το υπόλοιπο 80% ήταν ειδήσεις που επιμελήθηκαν μεν οι δημοσιογράφοι αυτοί, αλλά προέρχονταν από απλούς πολίτες-συνεργάτες της ιστοσελίδας.

Οι εξελίξεις αυτές έκαναν τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Αλβάρο Βάργκας Γιόσα να παρατηρήσει σε άρθρο του στην εφημερίδα «Washington Post»: «Έχει αποκεντρωθεί η ισχύς. Ο “καθένας” μπορεί να γίνει εκδότης. Οι φραγμοί για την είσοδο στην αγορά των πληροφοριών έχουν πέσει και τώρα οι πολίτες δεν εξαρτώνται από τους δημοσιογράφους για να δημοσιεύσουν τις απόψεις ή τα ρεπορτάζ τους… Οι πληροφορίες που έρεαν από πάνω προς τα κάτω, αρχίζουν τώρα να ρέουν από κάτω προς τα πάνω».

(Δημοσιεύθηκε στο ένθετο «Ξενάγηση στη σφαίρα των blogs», το οποίο πρόσφερε η εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» την Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2007)

Το blogging έχει τη δική του ιστορία...

Το φαινόμενο «blogging» είναι καρπός της κουλτούρας ελεύθερης διακίνησης απόψεων που χαρακτήριζε το Διαδίκτυο από τα πρώτα του βήματα. Αποτελεί μετεξέλιξη των ψηφιακών κοινοτήτων που είχαν δημιουργηθεί με διάφορες μορφές πριν καν ο Τιμ Μπέρνερς Λι επινοήσει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών (CERN) στη Γενεύη τον Παγκόσμιο Ιστό (World Wide Web). Η πιο γνωστή μορφή, που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τους νεαρούς πιονέρους του Διαδικτύου τη δεκαετία του 1980 και στις αρχές του 1990, ήταν τα Bulletin Board Systems (BBS) –κάτι σαν τα σημερινά διαδικτυακά fora. Τα περισσότερα BBS είχαν μια συγκεκριμένη θεματική και ο κάθε επισκέπτης μπορούσε να αφήσει το σχόλιό του, να απαντήσει στον προηγούμενο κ.λπ.

Η συγγραφή διαδικτυακών ημερολογίων διαδόθηκε λίγο πριν από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Ο 33χρονος σήμερα Τζάστιν Χολ έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους πρώτους μπλόγκερ διεθνώς. Την ίδια περίοδο γεννήθηκε και ο πρόδρομος των ειδησεογραφικών μπλογκ –το Drudge Report. Δημιούργημα ενός, άγνωστου μέχρι τότε, νεαρού, ονόματι Ματ Ντρατζ, άρχισε να μεταδίδει πληροφορίες και πολιτικές αποκαλύψεις και να γίνεται ολοένα δημοφιλέστερο. Το Drudge Report απέκτησε ισχυρή επιρροή στην αμερικανική πολιτική σκηνή, ιδιαίτερα αφού αποκάλυψε το σκάνδαλο Λεβίνσκι.

Αρχικά τα μπλογκ δημιουργούνταν με εργαλεία δημιουργίας ιστοσελίδων και δεν διέφεραν πολύ από ένα οποιοδήποτε site. Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 1990 έκαναν την εμφάνισή τους ειδικευμένες υπηρεσίες που παρείχαν τη δυνατότητα κατασκευής μπλογκ σε ελάχιστο χρόνο και χωρίς να απαιτούνται γνώσεις προγραμματισμού. Μάλιστα, ορισμένες από αυτές προσέφεραν επιπλέον φιλοξενία σε server, έτσι δεν χρειαζόταν η αγορά ηλεκτρονικής διεύθυνσης και η αναζήτηση εταιρίας παροχής διαδικτυακών υπηρεσιών για να το «ανεβάσει» στον δικό της server.

Κάπου εκεί γεννήθηκε και η λέξη «weblog», από την οποία προέκυψε αργότερα η σύντμηση blog. Ειδικότερα, ο όρος «weblog» επινοήθηκε το 1997 από τον Τζορν Μπάργκερ, δημιουργό του δημοφιλούς Robot Wisdom. Δύο χρόνια αργότερα, ο Πίτερ Μέρχολζ έκανε το λογοπαίγνιο We Blog στην πλαϊνή μπάρα του ιστολογίου του. Η λέξη «blog» διαδόθηκε αστραπιαία στο Διαδίκτυο, τόσο ως ουσιαστικό όσο και ως ρήμα (το ρήμα σημαίνει είτε «ανεβάζω» περιεχόμενο στο μπλογκ μου είτε στέλνω σχόλιο στο μπλογκ κάποιου άλλου).

Η ελληνική απόδοση του όρου ως «ιστολόγιο» πρέπει μάλλον να κατοχυρωθεί στον Μιχάλη Παναγιωτάκη, ο οποίος δημιούργησε τον Αύγουστο του 2003 το ομώνυμο μπλογκ, μολονότι φαίνεται να είχε πρωτοχρησιμοποιηθεί από τον Σταύρο Πετρολέκα σε άρθρο του στην εφημερίδα «Κέρδος» στις 2 Φεβρουαρίου 2003.

Η πρώτη κοινότητα μπλόγκερ όπου οι επισκέπτες μπορούσαν να σχολιάσουν όσα γράφονταν ήταν η ιστοσελίδα «Open Diary», που δημιουργήθηκε τον Οκτώβριο του 1998. Την επόμενη χρονιά, τα αμερικανικά ιστολόγια δεν ξεπερνούσαν τα 50. Μέχρις ότου, τον Αύγουστο, μια μικρή εταιρία με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, η Pyra Labs, ανέπτυξε το Blogger, ένα φιλικό στη χρήση εργαλείο κατασκευής μπλογκ. Το «μπαμ» ήρθε αμέσως: το 2000 τα μπλογκ στις ΗΠΑ εκτοξεύτηκαν σε χιλιάδες. Ανάλογη ήταν η πορεία τους στις περισσότερες χώρες, με μικρότερη ή μεγαλύτερη χρονική διαφορά. Το 2002 το Blogger πέρασε στα χέρια του Google, της γνωστής μηχανής αναζήτησης. Τόσο πριν όσο και μετά την εξέλιξη αυτή εμφανίστηκαν πολλές ακόμα ανάλογες υπηρεσίες-προγράμματα «στησίματος» ιστολογίων.

(Δημοσιεύθηκε στο ένθετο «Ξενάγηση στη σφαίρα των blogs», το οποίο πρόσφερε η εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» την Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2007)

Πετραδάκι, πετραδάκι...

Η επιστροφή ήταν το πρώτο βήμα. Το δεύτερο -και σημαντικότερο- είναι να της δώσω νόημα και ουσία, ζωντανεύοντας και βελτιώνοντας το blog αυτό. Σιγά σιγά το δουλεύω... Πετραδάκι, πετραδάκι... Ορισμένοι καλοί φίλοι bloggers με έχουν ήδη συνδράμει, δίνοντας χρήσιμες συμβουλές.

Μερικά καλούδια (όπως ο μετρητής επισκέψεων) για αρχή, links προς blogs και sites που παρακολουθώ τακτικά για συνέχεια (ο κατάλογος αυτός απέχει πολύ από το να είναι πλήρης και ευελπιστώ να τον εμπλουτίσω σύντομα)... Χμ... Κάτι κινείται.

Προσεχώς θα φθάσει και η ώρα των κειμένων, που φυσικά είναι το κυριότερο.

Εις το επαν-επικοινωνείν!

Υ. Γ. Η φωτογραφία (από τη μαγευτική παραλία του Αγίου Παύλου στην Κρήτη) είναι συμβολική: εύχομαι να μη βουλιάξω στα νερά της μπλογκόσφαιρας!

Η επιστροφή

Μου πήρε πολύ περισσότερο απ' όσο υπολόγιζα, αλλά επιτέλους να 'μαι και πάλι μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή να ιστολογώ :-)

Γνωστός Έλληνας blogger έχει επανειλημμένα διατυπώσει την απορία «γιατί τα blogs των δημοσιογράφων δεν είναι δημοφιλή;». Η ερώτηση αυτή ήρθε πολλές φορές στο νου μου το τελευταίο διάστημα που όλο σκεφτόμουν πως θέλω να ποστάρω κάτι και που όλο αναγκαζόμουν να το αναβάλω για μια σειρά από λόγους.

Νομίζω πως η απάντηση τελικά είναι πολύ απλή: αφενός, η διαπίστωση δεν ισχύει για όλα τα blogs δημοσιογράφων, και αφετέρου, στον βαθμό που ισχύει, οφείλεται, κατά τη γνώμη μου, στο ότι:
(α) Η καθημερινή «μάχη» με την άδεια σελίδα του κειμενογράφου, η οποία πρέπει να γεμίσει με ένα καλό ρεπορτάζ κόντρα στα στενά χρονικά πλαίσια που επιτάσσουν οι ρυθμοί της καθημερινότητας,
(β) Το ακατάστατο ωράριο και
(γ) Η ανάγκη να ξεκλέψεις λίγες στιγμές ιδιωτικότητας,
δεν αφήνουν περιθώρια για να ασχοληθείς σοβαρά με το απαιτητικό «άθλημα» του ιστολογείν.

Περί του ότι είναι απαιτητικό το blogging, δεν χωράει αμφιβολία. Το ζήτημα έχει ήδη τεθεί στον σύντομο διάλογο που είχα με τον αγαπητό «Παράφωνο» με αφορμή σχόλιό του στο πρώτο post του παρόντος ιστολογίου.

Όπως στην offline ζωή, έτσι και στο Διαδίκτυο «κρείττον τό σιγάν τού λαλείν». Η ακατάσχετη φλυαρία, η ανταλλαγή υβριστικών χαρακτηρισμών και οι, συχνά, ανούσιες αυτοαναφορικές τάσεις που εκδηλώνονται με τη μορφή του metablogging (το οποίο, βεβαίως, ούτε εξ ορισμού κακό ούτε άχρηστο είναι -σημασία έχει ο τρόπος που γίνεται) στην ελληνόφωνη μπλογκόσφαιρα, το μόνο που πετυχαίνουν είναι να ξοδεύουν πολύτιμο bandwith χωρίς λόγο. Ευτυχώς που αυτός δεν είναι ο κανόνας. Ίσα ίσα που εξαιρετικά δείγματα γραφής -λογοτεχνικής, φιλοσοφικής, επιστημονικής, κριτικής, δημοσιογραφικής...- ανθούν στην κοινότητα των ιστολογίων και δίνουν λόγο ύπαρξης και συνέχισης στο φαινόμενο του blogging.

Επί τη ευκαιρία, ποια είναι η δική σας γνώμη για την ελληνική μπλογκόσφαιρα; Τι πιστεύετε για τη θεματολογία, τον τρόπο γραφής, τη γλώσσα που χρησιμοποιείται σε αυτή; Ποια είναι η συνολική εντύπωσή σας, σε σύγκριση και με τη διεθνή μπλογκόσφαιρα;

Περιμένω τα σχόλιά σας... ;-)

Υ.Γ. Για το θέμα δημοσιογραφία και blogging βρήκα πολύ ενδιαφέροντα δύο σχετικά posts του Παναγιώτη Βρυώνη και του Πάνου Ζέρβα.