Τελικά το blogging είναι δημοσιογραφία;

Τα ιστολόγια δεν υπακούουν σε ένα ενιαίο είδος γραφής. Ως προσωπικές δημιουργίες (ή σπανιότερα δημιουργίες μικρών ομάδων που τις δένουν κοινά χαρακτηριστικά), άλλοτε αγγίζουν τα όρια του μυθιστορήματος και άλλοτε είναι «στεγνά», κοντά στα πρότυπα του ρεπορτάζ. Το ίδιο μπλογκ μπορεί να φιλοξενεί κείμενα και των δύο κατηγοριών, αφού πολλοί μπλόγκερ αρέσκονται να πηδάνε από το ένα χωράφι στο άλλο και να εναλλάσσουν το «καπέλο» του συγγραφέα με αυτό του δημοσιογράφου.

Μπορούν, όμως, να θεωρηθούν δημοσιογράφοι όταν μεταφέρουν ειδήσεις τις οποίες πληροφορήθηκαν άμεσα ή έμμεσα; Πολλοί ιστολόγοι σπεύδουν να διευκρινίσουν ότι δεν νιώθουν ρεπόρτερ. Η τελευταία έρευνα του «Pew Internet & American Life Project» τον περασμένο Ιούλιο σε αντιπροσωπευτικό δείγμα μπλόγκερ από όλη την Αμερική έδειξε ότι το 65% των ερωτηθέντων δεν θεωρεί το blogging δημοσιογραφία, έναντι 34% που το θεωρεί.

Ένα από τα βασικά επιχειρήματα που προβάλλουν πολλοί για να υποστηρίξουν ότι blogging και δημοσιογραφία δεν συναντιούνται απαραίτητα, είναι ότι όσοι γράφουν στα ιστολόγια δεν διασταυρώνουν τις πληροφορίες τους και δεν ακολουθούν πάντα τους κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Άραγε είναι όντως έτσι; Στην ίδια έρευνα του Pew Project το 56% των μπλόγκερ υποστήριξε ότι δαπανά επιπλέον χρόνο για να διασταυρώσει τις πληροφορίες που θέλει να συμπεριλάβει στα online άρθρα του. Μπορεί, όμως, κανείς να είναι σίγουρος γι’ αυτό από τη στιγμή που το 84% των ερωτηθέντων θεωρεί το «ιστολογείν» χόμπι;
Όποιες αμφιβολίες και ενστάσεις κι αν έχει κανείς, το σίγουρο είναι ότι οι γραφιάδες της μπλογκόσφαιρας και μπορούν να λειτουργήσουν σαν δημοσιογράφοι, καταγράφοντας ειδήσεις που δεν θα περνούσαν το φίλτρο των «παραδοσιακών» μέσων και θα χάνονταν, και πολλές φορές το κάνουν. Ο Νταν Γκίλμορ, συγγραφέας του βιβλίου «Εμείς είμαστε το μέσο» (κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Οξύ»), παραθέτει περιπτώσεις πληροφοριών οι οποίες είχαν καταπνιγεί από τα παραδοσιακά media και μέσα από τα μπλογκ κατάφεραν να ανατρέψουν πολιτικές και οικονομικές ισορροπίες. Και παρατηρεί ότι οι «λαϊκοί δημοσιογράφοι», με τα laptops, τα κινητά τηλέφωνα, τις ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές τους, «μετατρέπουν τη δημοσιογραφία από διάλεξη σε διάλογο».

Οι ειδήσεις των μπλογκ δεν περιορίζονται απαραίτητα στον στενό περίγυρο των ιστολόγων. Άλλωστε, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που μπλόγκερ υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες σημαντικών γεγονότων, τα οποία κατέγραψαν και «ανέβασαν» στο Ιντερνετ, τροφοδοτώντας εν συνεχεία τον Τύπο και την τηλεόραση. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι οι καταστροφές που προκάλεσε το τσουνάμι πριν από δύο χρόνια στην Ινδονησία. Σημαντική παράμετρος είναι και η μετα-δημοσιογραφική δραστηριότητα των ιστολογίων, δηλαδή τα σχόλια που κάνουν για όσα μεταδίδουν ο Τύπος, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση. Η αξία αυτής της λειτουργίας αναδεικνύεται ιδιαίτερα όταν μπλογκ διορθώνουν τα παραδοσιακά μέσα –ή ακόμα και ξεσκεπάζουν ανακριβείς ειδήσεις:

• Το μπλογκ του Τσαρλς Τζόνσον αποκάλυψε και απέδειξε ότι τα έγγραφα τα οποία είχε παρουσιάσει ο δημοσιογράφος Νταν Ράδερ στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CBS σχετικά με τη στρατιωτική θητεία του Προέδρου Μπους, ήταν πλαστά.
• Το μπλογκ της Εύης Αναστασοπούλου εντόπισε και κατέγραψε την γκάφα του CNN, το οποίο βιάστηκε, πριν τελειώσει ο αγώνας Γαλλίας-Ελλάδας στο Euro του 2004, να γράψει ότι η Ελλάδα έχασε.

Η «δημοσιογραφία των πολιτών» ή «λαϊκή δημοσιογραφία» είναι εδώ και με άλλες μορφές, όπως των Indymedia και του OhmyNews, ενός νοτιοκορεατικού ειδησεογραφικού site που φιλοξενεί ειδήσεις στα κορεατικά και τα αγγλικά, γραμμένες από απλούς πολίτες και όχι δημοσιογράφους. Στα επτά χρόνια της λειτουργίας του, οι 40 δημοσιογράφοι που το στελεχώνουν έγραψαν μόλις το 20% των ειδήσεων. Το υπόλοιπο 80% ήταν ειδήσεις που επιμελήθηκαν μεν οι δημοσιογράφοι αυτοί, αλλά προέρχονταν από απλούς πολίτες-συνεργάτες της ιστοσελίδας.

Οι εξελίξεις αυτές έκαναν τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Αλβάρο Βάργκας Γιόσα να παρατηρήσει σε άρθρο του στην εφημερίδα «Washington Post»: «Έχει αποκεντρωθεί η ισχύς. Ο “καθένας” μπορεί να γίνει εκδότης. Οι φραγμοί για την είσοδο στην αγορά των πληροφοριών έχουν πέσει και τώρα οι πολίτες δεν εξαρτώνται από τους δημοσιογράφους για να δημοσιεύσουν τις απόψεις ή τα ρεπορτάζ τους… Οι πληροφορίες που έρεαν από πάνω προς τα κάτω, αρχίζουν τώρα να ρέουν από κάτω προς τα πάνω».

(Δημοσιεύθηκε στο ένθετο «Ξενάγηση στη σφαίρα των blogs», το οποίο πρόσφερε η εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» την Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2007)